"Eet hij al patatjes?", een vraag die je vaak hoort als ouder van een jonge baby. Doorgaans wordt rond 4 maanden gestart met vaste voeding bij kunstvoeding en rond 6 maanden borstvoeding. Ouders van een refluxbaby of slechte slaper krijgen vaak het advies om eerder te starten, in de hoop dat vaste voeding alles wat beter zou binnen houden of verzadigender zou zijn. Maar blijkt dit in de praktijk echt zo’n goed idee? En is leeftijd wel de enige parameter om te beoordelen of je kindje eraan toe is? Vanuit mijn ervaring als baby-osteopate geef ik graag mijn visie op de vraag: "Wanneer is je baby klaar voor vaste voeding?"

Hoe verteren we voeding?

Om voeding te kunnen verteren en opnemen moeten grote voedselbrokjes eerst worden afgebroken tot kleinere deeltjes.
Dit gebeurt in eerste instantie door de voeding goed te kauwen en te vermengen met speeksel. Na het doorslikken van de voedselbrij gebeurt de verdere vertering onbewust en zullen de maag-, pancreas- en galsappen de voedseldeeltjes steeds meer bewerken, geholpen door de peristaltische 'kneedbewegingen',tot ze uiteindelijk klein genoeg zijn om door de darmwand te passeren.
Gezonde darmslijmvliezen en -flora zijn hier van cruciaal belang om nauwkeurig de selectie te maken wat door deze darmbarrière mag en wat niet.
Eens in de bloedbaan kunnen de voedingsdeeltjes vervoerd worden naar andere plaatsen in het lichaam om daar energie te leveren en voor groei- en herstelprocessen te zorgen.

De spijsvertering is nog onrijp

Een baby heeft nog geen tandjes en kauwt nog niet op voeding. Zijn peristaltiek is nog zwak en de afgifte van spijsverteringssappen moet nog volop tot stand komen.
Het echte verteringswerk is nog niet aan hem besteed.
Bovendien begint zijn darmflora pas na de geboorte te ontwikkelen, na het contact met de bacteriën van mama in het geboortekanaal en later (in ideale omstandigheden) ook via de borstvoeding.
De darmen zijn nog erg doorlaatbaar (noem ze gerust nog een beetje ‘lek’), een bewuste keuze van moeder natuur opdat de immuunstoffen en bouwstoffen uit de moedermelk vlot door de darmbarrière van de baby zouden kunnen passeren.

Darmirritatie door te vroeg te grote voedseldeeltjes

Allergische reacties

Omdat deze deeltjes niet herkend worden, kan het immuunsysteem van de baby hiertegen ten aanval gaan waardoor allergische reacties kunnen ontstaan, zoals huidreacties, spijsverteringsproblemen, immuniteitsproblemen of huilgedrag.
Dit is één van de belangrijkste redenen waarom geen enkele pasgeborene al gewone koemelk of groentjes kan verteren, maar wel moedermelk of zuigelingenmelk die zo goed als mogelijk is afgestemd op zijn behoeften.
Je zou dus kunnen stellen dat ELKE pasgeborene per definitie nog 'allergisch' is aan gewone koemelk.

De darm wordt sterker en ‘slimmer’

Naarmate je baby opgroeit, zal zijn spijsvertering steeds krachtiger worden. Dit uitrijpingsproces heeft echter tijd nodig. Rond 6 maanden wordt de doorlaatbaarheid van de darmslijmvliezen al een stuk minder en kan de spijsvertering al meer aan. Het evenwicht in de darm is echter broos en kan bijzonder snel verstoord worden. Factoren die hierbij een belangrijk rol spelen, zijn o.a.:

• erfelijke factoren (allergieën in de familie)
• de conditie van de ouders op het moment van conceptie
• de conditie van mama tijdens de zwangerschap en eventuele zoogtijd
• de geboorte (vlot of eerder traumatisch? Vaginale bevalling of keizersnede?)
• stressvolle gebeurtenissen
• doorgemaakte ziektes, medicatie, vaccinaties
• de aard & kwaliteit van de melk die je baby kreeg in deze eerste periode.
  
  

Hoe weet je of de darmpjes het aankunnen?

Daar knelt natuurlijk het schoentje...want hoe kan je als mama aan je baby zien of de darmpjes rijp en sterk genoeg zijn om vaste voeding te verwerken?
Omdat de ontwikkeling van je baby op verschillende vlakken tegelijk evolueert, kan je best je baby in zijn totaliteit bekijken. Samen met de spijsvertering rijpt namelijk ook het zenuwstelsel verder uit. Het bewustzijn verruimt, de interesse in de omgeving groeit en tegelijk wordt de motoriek steeds meer gecontroleerd en doelgericht. Tenzij er ernstige stoorzenders in het verhaal zijn, mag je ervan uitgaan het bereiken van ontwikkelingsmijlpalen op al deze vlakken gelijk opgaat met de uitrijping van de spijsvertering.

Checklist

Signalen dat je baby er klaar voor is

Volgende signalen wijzen erop dat je baby waarschijnlijk klaar is voor vaste voeding:

• Je baby kan al even in een stoeltje zitten (met steun)
• Je baby heeft een goede hoofd- en rompcontrole
• Je baby heeft op z'n minst interesse in voeding.

Bij de meeste baby's verschijnen deze signalen om en rond de 6 maanden, niet toevallig ook de periode dat de darmpermeabiliteit sterk vermindert en de darm zich klaarmaakt voor het 'grotere werk'.

Voorzichtigheid geboden

Daarnaast zijn er signalen die erop wijzen dat de spijsvertering nog wat dient aan te sterken voor je start met vaste voeding en dat je dus voorzichtig en alert blijft bij de introductie ervan.
Vaak denken mensen dat interesse in voeding wil zeggen dat hun kindje eraan toe is. Maak even deze bedenking: een kindje nood heeft aan ontdekken: dit doet hij door alles te betasten met zijn handjes én zijn mond. Geef je hem een stukje karton, dan gaat dit ook meteen naar de mond...toch zal je je niet afvragen of hij karton zou moeten eten. Ook rode wijn vindt je baby misschien bijzonder interessant...
Je begrijpt mijn punt: 'interesse in' is niet hetzelfde als 'klaar voor'!

"En...eet hij al patatjes?"

Als ouder krijg je vaak vragen uit je omgeving in de trant van: ‘Slaapt hij al door?’, ‘Kan hij al zitten?’ of ‘Eet hij al flink patatjes?, waardoor verwachtingen vaak hooggespannen staan en het lijkt alsof je baby een probleem heeft als hij nog niet 'zover' is. En natuurlijk is elke stap die je kindje maakt in zijn ontwikkeling leuk.
En toch...hoe hard we ook staan supporteren bij elke nieuwe fase en hoe fier we ook zijn als ouders wanneer onze baby er al klaar voor is, het is tegelijk ook geweldig relatief. Want eens je kleine schat het kan, verleert hij het echt niet meer en kraait geen haan nog naar het moment waarop.

Relax...er is geen haast bij!

Is je kindje nog niet aan vaste voeding toe? 
Geen nood, hij krijgt nog alles wat hij nodig heeft via zijn melk.
Je mag ervan uitgaan dat borst- of kunstvoeding alle voedingsstoffen bevat die een baby tot de leeftijd van 6 maanden nodig heeft (WHO onderzoek in 2002 bevestigt dit gegeven), maar ook daarna blijft melk de hoofdvoeding en vaste voeding nog een hele tijd bij-voeding. Een zachte, rustige introductie met veel liefde en geduld is de boodschap.

Is het er wel aan toe?
Dan komen we bij de volgende vraag: hoe pak je het aan? Lees hier meer!

Nood aan concrete tips & handvatten

om je baby, peuter of kleuter beter te begrijpen?

Interessante boeken/sites

• Rolinde Demeyer:  boek: 'Blij Koemelkvrij'
• Online cursus: "Baby's eten zelf" van Rolinde Demeyer
• Kleintjes S. (juni 2017). 'Eten voor de kleintjes: kleintjes van 0-4 jaar zelf leren eten', 8e druk. Uitgeverij Kosmos
• Dewey KG, Cohen RJ, Brown KH, Rivera LL. "Effects of exclusive breastfeeding for four versus six months on maternal nutritional status and infant motor development: results of two randomized trials in Honduras. "J Nutr. 2001 Feb;131(2):262-7.
• https://kellymom.com/ages/older-infant/delay-solids/

• https://www.borstvoeding.com/bijvoeding/allergie/voedsel-2.html
• http://www.zoelho.com/ZoelhoNL/Publish/index.htm#t=Inleiding_Immuniteit%2FAllergie-reactie.htm
• https://www.borstvoeding.com/bijvoeding/blw/nederlands.html
• https://www.lalecheleague.nl/borstvoeding-abc/artikel/169-introductie-van-vast-voedsel
• https://mens-en-samenleving.infonu.nl/pedagogiek/21505-waarom-wachten-tot-6-maanden-met-vaste-voeding.html