Is het je ook al opgevallen hoe hulpeloos een menselijke baby is in vergelijking met andere zoogdier-jongen? Een veulentje staat onmiddellijk na de geboorte op 4 poten en gaat zelf drinken bij zijn moeder. Dit in schril contrast met een mensenbaby, die volledig is aangewezen op zijn moeder om hem te beschermen, te verzorgen en te voeden. De eerste periode lijkt hij het vaak nog wat moeilijk te hebben en wil geen moment van jou verwijderd zijn.
'Help, ik kan mijn baby niet neerleggen!'
More...
Veel moeders zijn wat ongerust omdat ze hun pasgeboren niet kunnen neerleggen. "Mijn baby ligt hier gelukzalig in mijn armen te slapen, maar zodra ik hem neerleg, gaan die oogjes terug open en begint hij te huilen!", klinkt het dan. "Ik krijg niets meer gedaan!".
Voor een pasgeboren baby kan het inderdaad soms moeilijk zijn om alleen op z'n rugje in een wieg gelegd te worden. Z'n vertering is nog niet optimaal en hij heeft nog gemakkelijk last van oprispingen. Daarnaast heeft hij grote nood aan nabijheid aan lichaamscontact en kan hij zichzelf nog niet reguleren als hij huilt.
Volgens Dr. Harvey Karp, een bekend kinderarts, is dat helemaal niet zo vreemd.
Karp is van mening dat een mensenbaby nog niet 'af' is bij de geboorte. Om goed te zijn zou hij eigenlijk nog 3 maandjes extra in de buik van mama kunnen gebruiken om rustig verder uit te rijpen. Hij pleit er daarom voor de eerste levensmaanden van een baby te beschouwen als een verlengstuk van de zwangerschap, zeg maar een "ontbrekend vierde trimester".
Je baby is dus eigenlijk nog niet 'af',
Een gekke gedachte, denk je misschien?
Hmmm... lees even verder!
Het 'Obstetrisch dilemma'
Voor chimpansees en andere primaten is een bevalling relatief eenvoudig. Het brein van een pasgeboren chimpansee is minder dan de helft zo groot als dat van een menselijke baby, terwijl het geboortekanaal ongeveer vergelijkbaar is met dat van de mens. Toen we miljoenen jaren geleden als menselijke soort rechtop zijn gaan lopen, werd ons bekken immers nauwer. Onze hersenen daartegenover werden evolutionair gezien alleen maar groter. Dit veroorzaakte het zogenoemde 'obstetrisch dilemma': het vrouwelijk bekken moest wijd genoeg zijn om er een baby door te laten, maar smal genoeg om efficiënt te lopen. Als je baby m.a.w. langer in de baarmoeder zou verblijven en zijn hoofdje nog verder zou groeien, zou het onmogelijk worden om nog door het geboortekanaal te passeren.
Alle baby's prematuur?
Zou het kunnen onze baby's sindsdien vroeger geboren worden en onze kindjes dus eigenlijk allemaal "prematuur" op de wereld worden gezet?
Hoewel het een interessante denkpiste is, is ze wetenschappelijk moeilijk te verifiëren. Recente studies tonen bovendien aan dat er wereldwijd grote variaties zijn in de vorm van het menselijk bekken, wat weer een ander licht op de zaak werpt.
Toch is het opmerkelijk dat de schedelnaden en fontanellen bij een mens pas veel later sluiten dan bij andere primaten.
Hierdoor kunnen de schedelbotjes van de baby bij de geboorte niet alleen lichtjes over elkaar heen glijden (waardoor zijn relatief groot hoofdje nog wél door het bekken past), het maakt het ook mogelijk dat de hersenen in de periode NA de geboorte nog explosief kunnen groeien.
Wetenschappers zoals Holly Dunsworth e.a. (2012) menen dat het feit dat een zwangerschap niet langer dan 9 maanden duurt, eerder te maken heeft met het energieverbruik: als de foetus meer energie zou vragen dan een moeder kan bieden, zou hij tekorten oplopen mocht hij nog langer in de baarmoeder verblijven.
Lijkt de theorie dat een pasgeboren baby
nog niet 'af' is nog steeds bizar?
Kijk dan even naar je baby's functioneren!
De eerste 3 maanden
Je baby is neuro-motorisch nog ‘onrijp’.
* De hersenen van je baby wegen nog maar 25% van het gewicht van deze van een volwassene. 'Peanuts' dus in vergelijking met de hersenen van andere zoogdieren die bij de geboorte al 60 tot zelfs 90% van hun volwassen gewicht hebben.
* Hij heeft nog geen controle over zijn lichaam, spartelt doelloos en v verweesd met armpjes en beentjes als je hem neerlegt en moet worden rechtgehouden om te boeren.
* Alle zijn bewegingen en 'acties' worden nog aangestuurd vanuit zijn primitieve reflexen.
- Om zich te voeden, wordt hij geholpen door de zoek-, hap- en zuigreflex
- Hij schrikt van een plots geluid of kleine beweging en vertoont dan een Moro-reflex
- de ATNR en de TLR (die hem helpen geboren worden) zijn nog sterk aanwezig.
Zijn spijsvertering is nog immatuur
Het maagje van een baby sluit de eerste periode nog niet zo goed af. Zijn peristaltiek is nog zwak en ook de spijsverteringssappen doen nog niet zo goed hun werk. Ga maar eens na hoeveel baby’s nog kampen met reflux, krampjes of kolieken gedurende deze periode!
Regulatie
Daarnaast zijn er nog veel andere zaken die je baby moet leren reguleren: zijn ademhaling is nog onregelmatig, hij heeft moeite om zijn lichaamstemperatuur constant te houden, zijn slaap is nog niet gestructureerd en hij heeft nog geen dag-nachtritme. Hij heeft nog een heleboel te leren...
Na 3 maanden
Maar dan, zo'n 3 maanden na zijn geboorte, lijkt er plots een wereld open te gaan voor je baby.
- hij krijgt meer interesse in zijn omgeving: hij is geïntrigeerd door je gelaatsuitdrukkingen, gaat lachen of terugkraaien als je iets zegt en volgt je met zijn blik.
- hij krijgt steeds meer controle te over zijn bewegingen. Zo kan ervoor kiezen om tijdens het drinken bewust even te pauzeren om wat rond te kijken.
- ook het verteren lijkt gemakkelijker te gaan. De darmpjes van de baby worden 'rijper', er worden meer verteringsenzymen aangemaakt en de peristaltiek (samentrekkende bewegingen om de voedselbrij voor te stuwen) wordt sterker. De ergste krampjes verdwijnen en het huilen neemt fel af.
Een ritje '4e trimester' ?
“Allemaal goed en wel,” denk je misschien, “maar wat moet ik met deze wetenschap?" Ik kan mijn baby toch niet snel even terug stoppen voor een ritje '4e trimester'?" Tja, wat kàn je dan doen als je baby het steeds op een huilen zet telkens je hem neerlegt? Ben je hem dan niet heel erg aan het verwennen door hem steeds weer op te pakken als hij huilt?
Welnee...
-> Stel jezelf niet in twijfel
Maak je geen zorgen als je een hele dag met je baby in je armen rondloopt: je doet echt niets fout. Meer nog, je doet het FANTASTISCH!
Net zoals je er al die maanden was toen hij nog in je buik zat, ben jij nu zijn veilige thuishaven. Door hem te troosten als hij huilt en hem veel bij je te houden, zorg je dat je baby zich niet alleen voelt. Je baby leert vanuit jouw veilige armen de wereld kennen, kan aan jouw reactie voelen of iets oké is of bedreigend.
Geef jezelf maar een pluim, want dit vraagt best veel van je!
-> Begrijp je baby's 'jetlag'
Als je weet waar dit gedrag vandaan komt, wordt het voor jou misschien net iets makkelijker om te aanvaarden dat deze eerste maanden moeilijk kunnen zijn. Bekijk deze periode als een overgangsfase: je baby wordt van het ene op het andere moment in een nieuwe wereld 'gekatapulteerd', inclusief een flinke jetlag. Hij heeft al jouw hulp nodig om zich geleidelijk aan te passen.
-> Kijk even door de ogen van je baby
Stel je even voor...9 maanden lang wordt je baby zachtjes geschommeld in zalig warm water, gemasseerd door de sterke spieren van je baarmoeder. Nooit komt voeding te vroeg of te laat...hij kent nog geen honger of dorst, geen 'te warm' of 'te koud'. Hij hoeft nog niets te verteren. 24/7 hoort hij het ritmisch ruisen van de placenta-slagaders.
Maar dan plots... is hij weg uit dit veilige, koesterende coconnetje. Prikkels komen vanaf nu ongefilterd op hem af: hij krijgt licht in zijn oogjes, enthousiaste omstaanders die zijn aandacht graag 'vangen' met speelgoedjes of andere kleurrijke dingen. Hij voelt het contact van kleding op zijn huid, een broeksbandje dat knelt, een luier die vuil is of billetjes die wat pijnlijk zijn. Overweldigende geluiden komen nu ongedempt door zonder dat er een mogelijkheid is ze uit te zetten als het even teveel wordt. Hij proeft smaken die hij nog niet kende of zuur dat terugkomt uit zijn maagje. Op andere momenten ontbreekt dan plots weer elke prikkel, ligt hij in een bedje... en voelt zich helemaal alleen en overgeleverd… voor het eerst voelt hij honger...zou iemand hem komen redden?
-> Geef je baby wat langer dat 'baarmoedergevoel'
Laat je baby dus maar rustig en in eigen tempo wennen aan al deze nieuwe aspecten van zijn leven. Hieronder lees je alvast enkele zaken die je zelf kan doen om je baby te helpen.
1/ Voeden op verzoek
Zorg dat je baby geen honger hoeft te lijden en dat zijn natuurlijke zuigbehoefte bevredigd wordt. Je baby heeft een piepklein maagje en leeft in het moment, dat wil zeggen dat hij nog niet begrijpt dat hij moet wachten. Natuurlijk hoef je je baby niet te voeden bij elk huiltje. Soms wil hij zijn verhaal kwijt of geeft hij uiting van pijn, krampjes of een ander ongemak. Maar strikt voeden volgens de klok zal het je baby (en dus ook jezelf) meestal onnodig moeilijk maken.
2/ Nabijheid/Huidcontact
- Wees aanwezig, sensitief en responsief op je baby's signalen. Hou je kindje zoveel mogelijk dicht bij jou.
- Schaf een draagdoek of (ergonomisch!) draagsysteem aan en win advies in van een draagconsulente. Je handen vrij en je baby blij!
- Vraag hulp van je omgeving…ook papa, oma of opa kunnen deze geborgenheid bieden als jij even wil rusten.
- Ga samen in bad, masseer je kindje en wees steeds zacht en langzaam als je hem benadert. Liefdevolle aanraking stimuleert de aanmaak van oxytocine, het hormoon dat verbondenheid en veilige hechting bevordert.
- Laat je baby in je nabijheid slapen, bijvoorbeeld in een co-sleeper of in een wiegje naast je bed, zodat je hem ten allen tijde kan horen.
3/ Neem de tijd om je baby's signalen te leren herkennen
Je baby heeft al zoveel te vertellen, maar spreekt natuurlijk onze taal nog niet. Toch kan je aan de hand van zijn lichaamstaal, het moment waarop hij huilt en de specifieke manier waarop hij huilt al heel veel afleiden.
4/ Schommelen, wiegen, wandelen
- Valt het je op dat je baby stopt met huilen als je rondwandelt en opnieuw huilt als je gaat zitten? Dat is niet zo vreemd! Het dynamisch contact van jouw voeten met de grond geeft hem aarding. Vermits hij nog niet kan stappen, speel jij een soort van 'bliksemafleider' om zijn spanning via jou kwijt te spelen.
- Schommelen is bovendien een beweging die hij kent van in je buik. Ideaal om hem te troosten als hij krampjes heeft of hem te helpen slapen.
5/ Vermijd overprikkeling
- Draag geen sterke geurtjes of parfums, vermijd ook de typische verzorgingsproducten voor baby’s die, hoe lekker ze ook mogen ruiken, vaak erg synthetisch zijn. Gebruik natuurlijke producten zoals bijvoorbeeld deze van Weleda.
- Zorg voor een rustige, prikkelarme omgeving en vermijd drukte. Geef je baby niet ‘door’ bij visite omdat je denkt dat het hoort. Als je op een plek komt waar veel mensen samenzijn, hou hem veilig bij je in de drager, maak even een wandeling als je voelt dat het wat veel wordt voor je baby.
- Zorg voor een rustige, prikkelarme omgeving en vermijd drukte. Geef je baby niet ‘door’ bij visite omdat je denkt dat het hoort. Als je op een plek komt waar veel mensen samenzijn, hou hem veilig bij je in de drager, maak even een wandeling als je voelt dat het wat veel wordt voor je baby.
- Bij het slapen in een bedje kan een NUNKI-lakentje een grote hulp zijn: net zoals in de baarmoeder krijgt je kindje door het lakentje een diepe druk, wat regulerend werkt op het zenuwstelsel van je kindje.
6/ Zorg voor een gezond ritme
- Een pasgeborene heeft natuurlijk nog geen vaste voedings- of slaaptijden. Volg gerust het ritme van jouw baby en voed op vraag.
- Maar wat dan als je voelt dat je kindje veel te weinig slaapt? Of wanneer de dag een aaneenschakeling is van onduidelijke voedingsmomenten en hazenslaapjes? Omdat strakke schema's bij jonge kindjes vaak meer tot frustratie leiden dat iets anders, werkte ik in de cursus Happy Baby Wijzer een stappenplan uit om je baby te helpen evolueren naar een gezond ritme. Elke baby heeft immers een uniek ritme.
7/ Baby-osteopathie
Ga bij sterke onrust zeker eens langs bij een baby-osteopaat. Een osteopaat kan nagaan of er bewegingsverliezen aan de basis van de onrust liggen en deze behandelen.
Maar ... je baby moet toch wel éven zonder jou kunnen?
Als het je buurvrouw, tante of (schoon)moeder steeds blijft benadrukken dat je de baby toch wel érg vaak vast hebt of voedt en hem dus verwent, neem het haar niet kwalijk. Dat is niet makkelijk, ik herinner me nog hoe erg ik in weerstand kon gaan als mij iets soortgelijks werd gezegd. Toch komt deze goedbedoelde 'kritiek' meestal vanuit een oprechte bezorgdheid. Niet alles is immers zwart of wit, en responsief zijn op het huilen van je kindje wil daarom nog niet zeggen dat je antwoord altijd 'ja' moet zijn. Veilige en duidelijke grenzen zijn nodig en naarmate je kindje ouder wordt, zal dit steeds meer gaan blijken.
Een baby is geen kleine manipulator
Maar wees gerust dat het hier echt niet gaat om manipulatiegedrag maar om een essentiële BASISBEHOEFTE, nl. veilige geborgenheid. Vanuit neurologisch standpunt kàn je een pasgeboren baby zelfs nog niet verwennen omdat zijn jonge hersentjes simpelweg nog geen oorzaak en gevolg kunnen begrijpen. Natuurlijk komt er een moment dat er slaapassociaties kunnen insluipen, maar je hebt nog heel veel tijd om hier samen een weg in te zoeken, op het tempo van jouw kindje. Negeer dus nooit je moedergevoel en doe wat voelt dat goed is.
Zolang het leven 'buiten mama' nog aanpassing vraagt
en je baby het moeilijk heeft, wees er alsjeblieft voor hem.
Je mag gerust zijn...
hij zal het misschien niet kunnen navertellen
maar zal het altijd 'weten' dat jij er voor hem was
toen hij je zo nodig had!
Loopt het nog wat moeilijk?
Mogelijk heb je na het lezen van dit artikel toch nog veel vragen of twijfels, bijvoorbeeld:
- Je geeft voeding op vraag, maar je baby wil een hele dag door drinken.
- Of net andersom: je baby meldt zich net helemaal niet voor een voeding.
- Je baby is duidelijk moe maar doet enkel korte hazenslaapjes.
- Je baby is erg onrustig, huilerig of heeft veel last van krampjes of reflux.
Nood aan wat meer concrete handvatten en tips hierrond?
Dan zal HAPPY BABY WIJZER jou heel wat zoekwerk besparen!
Dé "baby-handleiding" boordevol inzichten en tips. Een cursus die warm wordt aanbevolen door artsen, vroedvrouwen & osteopaten.
In 8 weken EXPERT van jouw baby!
Daar sta je dan, als nieuwbakken ouder...
Je hart loopt over van liefde voor dat nieuwe wezentje in je armen, maar tegelijk overvalt ook dat plotse gevoel van immense verantwoordelijkheid voor dat bundeltje kwetsbaarheid. Twijfels en onzekerheden kunnen dan al snel de kop op steken. In het Baby Basics traject bespreken we 8 verschillende thema's. Een traject BOMVOL inzichten en mijn meest succesvolle tips waarvan ik vind dat ELKE ouder ze moet weten.
Bronnen
- Dunsworth H.M., Warrener A.G., Ellison P.T. & Pontzer H. (2012). "Metabolic hypothesis for human altriciality. Proceedings of the National Academy of Sciences", 109(38), pp. 15212-15216.http://www.sciencemag.org/news/2012/05/infants-flexible-heads-stretch-back-millions-years
- https://www.sciencemag.org/news/2018/10/birth-canals-are-different-all-over-world-countering-long-held-evolutionary/
- Voorhoeve HWA, Bilo R.A.C.., "Kind in ontwikkeling: een handreiking bij de observatie van jonge kinderen". Uitgever: Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2006
- https://www.coliccalm.com/baby_infant_newborn_articles/4th-trimester-theory.htm
- https://www.parentmap.com/article/babys-fourth-trimester-helping-your-baby-make-a-peaceful-transition-from-womb-to-world
- https://sarahockwell-smith.com/2012/11/04/the-fourth-trimester-aka-why-your-newborn-baby-is-only-happy-in-your-arms/
- https://www.scientias.nl/waarom-zijn-mensenbabys-zo-hulpeloos/http://www.woombie.com/parenting-tips/what-parents-should-know-about-the-fourth-trimester/
