Baby's ontwikkelen zich wat hun motoriek betreft spontaan: zonder dat je er iets voor moet doen, gaat een baby doorheen verschillende mijlpalen, waaronder de kruipfase. Maar wat als je baby dat kruipen maar niets vindt? Wat als hij vrolijk op z'n billen gaat schuiven, of als een rupsje kronkelt of zich op 1 knie en 1 voet voortbeweegt?  Of het hele kruipen gewoon overslaat en meteen gaat stappen? Superschattig natuurlijk, maar heeft dit mogelijke consequenties? In dit artikel vertel ik meer over het belang van correct kruipen en wat je kan doen om je baby hierbij te helpen.

Motorische ontwikkeling

De motorische ontwikkeling van een kindje verloopt normaal gezien volgens logische, opeenvolgende stappen. Als alle voorwaarden aanwezig zijn, zal dit motorisch plan zich automatisch ontwikkelen volgens de menselijke 'blueprint': je baby krijgt het eerst controle over z'n hoofdje, wat later gaat hij zich opduwen op z'n armpjes in buiklig, hij leert rollen, gaat zitten, begint te tijgeren en gaat over naar kruipen. Door al deze vaardigheden te oefenen, wordt hij fysiek sterker. Wanneer een baby zich aan meubels begint op te trekken en gaat staan, begint de normale kromming in zijn wervelkolom zich te ontwikkelen en worden zijn onderrug- en beenspieren weer sterker. De kruipfase doet met andere woorden het voorbereidend werk voor het staan en stappen.    

Stoorzenders bij het kruipen

Als alle voorwaarden aanwezig zijn, zou een kindje dus tot kruipen overgaan wanneer de vorige mijlpalen doorlopen zijn. Wanneer er echter bewegingsverliezen in het lichaam aanwezig zijn, kan dit gevolgen hebben op de motorische ontwikkeling van het kind. Zo kan een kindje dat lang in stuit lag of sterke drukkrachten kreeg op het heiligbeen (bijvoorbeeld bij het meeduwen op de buik, bij weeënstimulatie,...) een blokkade hebben in het heiligbeen, het bekken, de heupjes of de wervelkolom, wat vlot kruipen in de weg kan staan. Bewegingsverliezen hoger in de wervelkolom, de schoudergordel, de borst of het halsgebied, kunnen dan weer een goede steunname van de armpjes belemmeren.
Daarnaast is het belangrijk dat alle primitieve reflexen voldoende geïntegreerd zijn. Er zijn met andere woorden diverse stoorzenders die het een kindje moeilijker kunnen maken het normale kruippatroon te volgen.

Elke mijlpaal is belangrijk

Elke stap of mijlpaal in deze ontwikkeling vormt de basis voor de volgende stap. Is de ene stap geautomatiseerd, dan kan de volgende veel makkelijker aangeleerd worden. Het overslaan van een mijlpaal heeft dus niet alleen impact op de vaardigheid zelf, maar ook op vele andere, zoals de oog-handcoördinatie, de fijne motoriek, het evenwicht, enz.  
Kruipen betekent voor je baby dus veel meer dan alleen maar een manier om zich te verplaatsen.  

Gekruiste coördinatie

Ruimtelijke oriëntatie

Kruipen biedt een baby veel gelegenheden om ruimtelijke concepten te begrijpen. Zo zal een billenschuiver meestal rond een object gaan, terwijl een kruipertje de opties heeft om er onderdoor, erover of eromheen te kruipen. Hierdoor bevordert het de oriëntatie van de fysieke wereld rondom hem, de relatie ermee en de positie daarin, eigenschappen die hem later in het leven nog van pas zullen komen om problemen op te lossen, de weg te vinden of zich veilig te stellen.

Visuele vaardigheden

Ook visuele vaardigheden worden geoefend tijdens het kruipen. Door afwisselend naar z’n handjes en in de verte te kijken en naar dingen te reiken, traint hij het aanpassen van z’n oogjes en inschatten van afstanden, wat hem later nog van pas zal komen bij het vangen van een bal, het overschrijven van woordjes van het schoolbord of (veel later) bij het autorijden.  

Voorwaarden tot kruipen

Om vlot te kunnen kruipen, is het belangrijk dat het lichaam van je kindje vrij is van bewegingsverliezen en dat hij voldoende vrije speelruimte heeft en stimulans om te bewegen. Enkele tipsl

• Voldoende bewegingsruimte is voor een baby essentieel: Op een grote speelmat waar ook wat leuke speelgoedjes liggen, zal hij nieuwsgierig worden om op onderzoek uit te gaan. Vermijd het om je baby lange periode in een autostoel of relaxje te zetten.
• Nodig je baby uit te rollen : laat hem bijvoorbeeld een speelgoedje volgen. Evalueer of hij even goed volgt aan beide kanten. Doet hij dat niet, evalueer gerust eens passief of je verschil voelt in symmetrie: je kan het knietje eens gekruist over de romp heen brengen, zodat hij zelf de rest van de rolbeweging kan maken. Kijk daarbij of hij even soepel beweegt naar de beide kanten.
• Check of je kindje in buiklig het hoofdje (symmetrisch) kan heffen en kan draaien naar beide richtingen. Sinds de campagne ter preventie van wiegendood liggen baby's nu erg veel op het rugje, waardoor er minder variatie is aan sensomotorische impulsen. Door wat buikligmomentjes in te lassen, kan je hier wat tegenwicht in geven. Uiteraard doe je dit op een fijne manier en kijk je altijd naar de leeftijd van je kindje. Kijk  hier voor meer info en een handig filmpje.
• Geef prikkels, maar laat je kindje zélf actie ondernemen! Het is niet de bedoeling alles voor je kindje te doen of het te stimuleren voor zaken waar het nog niet aan toe is. Geef een stimulus en kijk hoe het reageert. Let op symmetrie in de bewegingen. Rolt of kijkt je kindje veel meer naar 1 kant? Dan is het wel goed de andere kant wat te stimuleren.
• Als je baby kan zitten, daag hem uit te draaien  door hem naar speelgoed te laten grijpen.
• Hindernissen kunnen een leuke stimulans zijn: Meestal gaan baby’s eerst sluipen. Als je met je baby op de speelmat zit, kan je je baby eens over je been of een andere hindernis heen laten kruipen: dit is een speelse manier om op z'n knietjes te leren zitten of om  z'n handjes te leren plaatsen.   
• Een beetje grip is fijn: Een gladde vloerbedekking maakt kruipen moeilijker, zodat je baby langer doorgaat met tijgeren. Met een broekje dat minder glijdt (bijvoorbeeld met knielapjes), geef je de knietjes meer grip.
• Doet je baby een asymmetrische beweging of gaat hij billenschuiven?
  * Maak een afspraak bij een baby-osteopaat  
  * Met gerichte oefeningen (check zeker de masterclass 'Houding en motoriek' hieronder), o.a. om het kruisen van de middellijn te bevorderen, kan je dit patroon mogelijk nog doorbreken.

Meer hulp en ondersteuning nodig?

Interessante boeken/links

Stap voor stap: hoe stimuleer je de motorische ontwikkeling van je baby?
Motorische ontwikkeling van kinderen: handboek 1: introductie
https://www.kijkopontwikkeling.nl/artikel/waarom-kruipen-belangrijk-ontwikkeling-kind/
https://www.ouders.nl/artikelen/alles-over-kruipen